راهنمای سرمایه گذاری در بورس کالا

بورس کالا یکی از بازارهایی است که در آن کالاهای مختلف خرید و فروش می‌شوند. بدین ترتیب این بازار نیاز بسیاری از سرمایه‌گذاران و متقاضیان دسته مشخصی از کالاها را برطرف می‌کند. در این بازار عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان مجاز به فعالیت در آن، کالاهای خود را عرضه کرده و پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، امکان خرید و فروش میسر می شود.

البته گفتنی است که هر کالایی در بورس کالا قابل معامله نیست و تنها کالاهایی اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، انواع فلزات و … در این بازار داد و ستد می‌شوند.

بورس کالا شامل بازارهای مختلفی همچون بازار فرعی، بازار مشتقه، بازار فیزیکی و بازار مالی است. این در حالی است که خرید و فروش در بورس کالا تنها به ‌صورت نقدی نبوده و معمولاً در قالب قراردادهای مختلف انجام می‌پذیرد. ما در این مقاله قصد داریم تا به معرفی کامل بورس کالا پرداخته و فرصت های سرمایه گذاری در آن را به طور کامل بررسی کنیم.

 

 

تعریف بورس کالا

بورس کالا بازار خرید و فروش کالاهای مختلف و بستری برای تولیدکنندگان و تقاضاکنندگان است که از طریق آن به خرید و فروش یک کالای خاص می‌پردازند. در این بازار قوانین و مقررات خاصی تدوین ‌شده که یکی از ویژگی‌های مهم و خاص این بازار به شمار می‌آید.

در حال حاضر بورس کالای ایران، بستری مناسب برای معاملات انواع محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشيمی، فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی در قالب قراردادهای نقد، نسيه و سلف است. البته اخیراً خودرو نیز به بورس کالا اضافه شده است. گفتنی است که کالاهای قابل معامله در بورس کالا بر اساس میزان عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری شده و در بازار عرضه می‌شوند.

علاوه بر این در بورس کالا، معاملات ابزارهای نوین مالی ازجمله قرارداد آتی، قرارداد اختيار معامله، گواهی سپرده کالایی، سلف موازی استاندارد و صندوق‌های کالایی بر روی برخی از کالاها انجام می‌شود.

انواع بازارها در بورس کالا

بورس کالا از چهار بازار زیرمجموعه با نام‌های بازار فرعی، فیزیکی، مشتقه و مالی تشکیل شده که هر یک با ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد، مخاطبان خاص خود را جذب می کنند. برای مثال در یک بازار امکان انجام معاملات محصولات صنعتی و معدنی و در بازار دیگر امکان خرید و فروش گواهی سکه بهار آزادی برای خریداران فراهم شده است. از این رو در ادامه این مقاله به بررسی و معرفی هر یک از این بازارها خواهیم پرداخت.

 

 

بازار فیزیکی بورس کالا

در بازار فیزیکی ، 4 گروه کالایی اصلی شامل انواع محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و انواع محصولات صنعتی و معدنی خرید و فروش می‌شوند. این بازار پررونق بورس کالا مقررات مخصوص به خود را دارد و از نظر ارسال محصول شبیه به بازار سنتی است. البته این معامله تحت شرایط ویژه‌ای صورت می‌گیرد. از نظر انواع قرارداد نیز در این بازار، ۳ نوع قرارداد با نام‌های نقدی، نسیه و سلف منعقد می‌شوند.

در این بازار فروشنده یاهمان عرضه کنندگان یک قیمت برای عرضه محصول اعلام می‌کنند و در مقابل متقاضیان آن محصول نیز قیمت‌های مختلفی را به میزان برابر یا بالاتر از قیمت پیشنهادی فروشنده به وی پیشنهاد می‌کنند که در مرحله آخر، محصول به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می‌شود. گفتنی است که محصولات بازار فیزیکی بورس کالا قابل معامله در بازار هدف داخلی و خارجی هستند.

بازار فرعی بورس کالا

کالاهایی که به دلایل متنوع همچون لزوم تایید کیفیت در مراجعه حضوری یا عرضه پراکنده، در بازار فیزیکی قابل پذیرش نیستند، در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرعی بورس کالا داد و ستد می‌شوند.

محصولات بازار فرعی شامل محصولات پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، پلیمر و صنعتی و … بوده که قابل ‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی نیز هستند. بازار فرعی به عرضه‌کنندگان کالاهای پذیرفته نشده در بازار فیزیکی این فرصت را می دهد که بتوانند کالاهای خود را در بورس کالا عرضه کرده و از مزایای حضور در یک محیط رقابتی بهره‌مند شوند.

به طور کلی از آنجا که در بازار فرعی قوانین ساده‌تری در خصوص پذیرش کالا وجود دارد، امکان عرضه کالاهای بیشتری نیز در این بازار وجود دارد.

 

 

بازار مالی بورس کالا

هدف از تاسیس بازار مالی در بورس کالا، جذب سرمایه‌های سرگردان سرمایه‌گذاران در راستای تامین منابع مالی بخش تولید کشور است. بازار مالی شامل 3 زیرمجموعه گواهی سپرده کالایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی می‌باشد.

گواهی سپرده کالایی :

در یک تعریف کلی گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که مالکیت دارنده آن را بر مقدار مشخص شده ای از یک کالا نشان می‌دهد که مورد تایید انبارهای بورس کالا هستند.

در این نوع زیرمجموعه بازار مالی، مقدار مشخصی کالا به انبار مورد تایید سازمان بورس سپرده می‌شود. در مقابل انباردار یک قبض برای کالا صادر می‌کند که این قبض پشتوانه آن به حساب می‌آید. البته این قبض در صورت تایید کیفیت محصولات توسط مسئول انبار صادر می‌شود. این قبض به اتاق پایاپای سپرده ‌شده ک افراد از طریق آن می‌توانند گواهی سپرده کالایی را دریافت کرده و خرید و فروش محصولات خود را آغاز کنند.

گواهی سپرده همانند سهام شرکت‌ها در بورس قابل معامله است. بنابراین لازم است که افراد قبل از خرید گواهی‌ اقدام به اخذ کد بورسی کنند. برخی از خریداران پس از خرید این گواهی‌ها با مراجعه حضوری به یکی از انبارهای بورس کالای خود را تحویل می‌گیرند. برخی دیگر نیز که قصد دریافت کالا به صورت فیزیکی را ندارند، تا زمان سررسید از نوسانات قیمتی آن استفاده می‌کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی :

صندوق‌های سرمایه‌گذارای کالایی، بخش زیادی از دارایی‌های گردآوری کرده خود را روی یک کالای خاص همچون طلا یا زعفران سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نتیجه افراد متمایل به سرمایه‌گذاری بر روی این کالاها به جای خرید محصول می‌توانند واحدهای این صندوق‌ها را خریداری کنند. با این حساب سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی، هزینه‌های مربوط به نگهداری و حمل ‌و نقل را پرداخت نمی‌کنند و به‌جای خرید محصول، اوراق آن را خریداری کنند.

قرارداد سلف موازی استاندارد :

قرارداد سلف موازی استاندارد، یکی ‌دیگر از ابزارهای سرمایه‌گذاری در بورس کالا است که در آن مقدار مشخصی از یک دارایی پایه با مبلغ معین فروخته شده و در تاریخ سررسید تحویل خریدار می‌گردد.

در این نوع قرارداد، عرضه‌کننده محصول می‌تواند مبلغ کالایی را که فروخته پیش از تحویل آن دریافت کند. بدین ترتیب سرمایه‌گذار باید مبلغ کالا را پیش از دریافت محصول به عرضه‌کننده محصول پرداخت کند. این در حالی است که در این قرارداد خریدار می‌تواند کالای مشخص شده در قرارداد را در طول دوره معاملاتی به شخص دیگری در قالب یک قرارداد سلف ثانویه به ‌فروش برساند که به آن سلف موازی می‌گویند.

 

 

بازار مشتقه بورس کالا

بازار مشتقه نوع نسبتاً جدیدتری از بازار بورس کالا است که هدف از تاسیس آن مدیریت ریسک، تضمین معاملات و بهره‌مندی از اهرم‌های معاملاتی است. در بازار مشتقه بورس کالا از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای خرید و فروش دارایی های پایه که کالاهایی مشخص شده است، استفاده می‌شود. گفتنی سرمایه‌گذاران خرد نیز تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در این بازار دارند.

قرارداد آتی :

در قرارداد آتی، طرفین قرارداد متعهد می‌شوند که مقدار مشخصی از یک دارایی پایه را با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده در آینده مبادله کنند. به طور دقیق تر در این قرارداد فروشنده موظف به تحویل کالای مورد نظر در تاریخ مشخص به خریدار است. در مقابل خریدار نیز باید مبلغ قرارداد را در آینده و هنگام تحویل پرداخت کند.

قرارداد اختیار معامله :

قرارداد اختیار معامله قراردادی قانونی است که توسط فروشنده در ازای دریافت مبلغی مشخص به طرف خریدار فروخته می‌شود. خریدار قرارداد نیز موظف است تا دارایی ذکر شده در قرارداد را با قیمتی از پیش تعیین شده و در تاریخ سررسید بخرد یا بفروشد. لازم به ذکر است که این قرارداد به دو نوع قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود.( برای مشاهده مقالات آموزشی بیشتر کلیک کنید )