شما به عنوان یک سرمایه‌گذار تازه‌کار یا حتی خبره احتمالاً تا به حال زیاد برای سرمایه گذاری با این توصیه مواجه شده‌اید که: تمام تخم‌مرغ هایت را در یک سبد نگذار.
نوسانات و تغییرات مکرر قیمت، بخش جدایی ناپذیر از بازارهای مالی به حساب می‌آیند. نوسان بالای این بازارها موجب می‌گردد تا گاهی اوقات، روند بازارهای مالی نزولی شده و چه بسا اصل دارایی ابتدایی افراد در معرض خطر کاهشی شدن و یا از بین رفتن قرار گیرد. در این شرایط سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند تا با به کارگیری اصول حرفه‌ای و استراتژی معاملاتی مناسب، زیان خود را به حداقل برسانند.
لزوم آشنایی با روش‌های کاهش ریسک سرمایه گذاری
به طور کلی همه ما معمولاً به امید دریافت سود و افزایش سرمایه اولیه آن هم در شرایط تورمی حال حاضر اقدام به سرمایه گذاری در بازارهای مالی می‌کنیم. حال آنکه علاوه بر سود و اهمیت انتخاب استراتژی‌های معاملاتی مناسب در جهت حداکثرسازی آن، پارامتر ریسک و کنترل آن نیز به همان میزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
به عبارتی کاهش ریسک پورتفوی سرمایه گذاری اصل اساسی و اولیه برای انجام یک سرمایه گذاری موفق و کسب سود مستمر از بازارهای مالی است. گفتنی است که سود بیشتر، ریسک بیشتر نیز به همراه خواهد داشت.
به باور سرمایه‌گذاران خبره، ریسک لزوماً پارامتر بدی به حساب نمی‌آید. اما قبل از ورود به یک سرمایه گذاری لازم است بدانیم با سرمایه گذاری در بازار یا دارایی مورد انتخابمان، چه نوعی ریسکی را و به چه میزانی متحمل خواهیم‌شد. در این میان برخی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران تصمیم می‌گیرند تا با یادگیری اصول صحیح معامله‌گری بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی را به حداقل برسانند.
اما برخی افراد که فرصت یادگیری و سرمایه گذاری مستقیم در بازارهای مالی را ندارند، ترجیح می‌دهند تا روش‌های مطمعن سرمایه گذاری غیرمستقیم مانند صندوق‌های سرمایه گذاری یا سپردن پورتفوی خود به شرکت‌های سبدگردانی در بورس را انتخاب کنند. البته انتخاب یک مشاور مالی حرفه‌ای و باتجربه نیز شانس چینش یک پورتفوی متنوع و سودآور با حداقل ریسک را بسیار بالا می‌برد.
سرمایه گذاری با افق زمانی بلندمدت
احتمالاً اولین و ساده‌ترین روشی که به ذهن سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز می‌رسد آن است که به جای سرمایه گذاری کوتاه‌مدت یا به اصطلاح نوسانگیری از تغییر قیمت‌ها، اقدام به سرمایه گذاری بلندمدت کنند. به عبارتی آنها ترجیح می‌دهند تا با انتخاب یک پورتفوی متنوع مناسب و نگهداری بلندمدت آنها ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند.
تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری
سبد سرمایه‌گذاری معمولاً شامل چندین نوع دارایی مالی همچون سهام، اوراق قرضه، ارز و سایر دارایی‌های قابل سرمایه گذاری می باشد. هدف از تشکیل سبد سرمایه گذاری، تقسیم و کاهش حداکثری ریسک و افزایش بازدهی سبد است که می‌تواند به حفظ سرمایه اولیه و یا افزایش آن کمک کند.
بی‌شک انتخاب یک پورتفوی سرمایه‌گذاری متنوع به این معنا نیست که سبد دارایی خود را با تعداد زیادی از سهام و یا هر دارایی ریز و درشت دیگر پر کنیم، بلکه این موضوع اصول و تکنیک‌های خاص خود را داشته و نیاز به یادگیری اصولی و یا مشورت با افراد حرفه‌ای و خبره در بازارهای مالی دارد. به طور کلی تعداد دارایی‌ها و چگونگی چینش یک پورتفوی متنوع سرمایه گذاری به اهداف سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌پذیری وی، زمان سرمایه‌گذاری و دیگر عوامل متغیر همچون پارامترهای اقتصاد کلان بستگی دارد.
مزایای تنوع بخشی در سبد سرمایه گذاری
بدیهی است که تک سهم بودن ممکن است کل سرمایه افراد را در معرض خطر و از بین رفتن قرار دهد. گفتنی است که از سوی دیگر چنانچه تعداد سهام و یا دارایی‌های داخل سبد از یک حد معین و کارشناسی شده بیشتر شود، کنترل و پایش عملکرد آنها سخت شده و ممکن است سرمایه فرد را در معرض خطر قرار داده و یا با زیان همراه سازد.
به طور کلی در صورتی که با رعایت نکات لازم یک پورتفوی متنوع با هدف کاهش ریسک و افزایش سودآوری تشکیل شود، در صورت بروز ریسک و یا کاهش قیمت در یکی از دارایی‌ها، عملکرد کلی سبد سرمایه گذاری تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و بدین‌ترتیب ریسک کلی سبد کاهش می‌یابد. ضمن آنکه ورود به معاملات مشتقه نیز می‌تواند به عنوان راهی برای کاهش ریسک سبد سرمایه‌گذاری استفاده شود که با استفاده از آن می‌توانید بدون آنکه دارایی‌ها را به صورت فیزیکی خریداری کنید، از تغییرات قیمت آنها بهره‌مند شوید.
نکات مهم در تشکیل سبد سرمایه گذاری
همان‌طور که گفتیم شاید اولین و مهمترین نکته در خصوص تنوع‌بخشی و کاهش ریسک پورتفوی سرمایه گذاری، تعداد دارایی‌های موجود در آن است. به طور کلی، مرسوم است که فعالان حرفه‌ای بازار سرمایه حدوداً 3 تا 7 سهم را برای یک پرتفوی سرمایه گذاری با ریسک مشخص در نظر می‌گیرند که با توجه به نوسانات و دوره‌های مختلف رونق یا رکود بازار، این عدد پتانسیل افزایش یا کاهش را دارد.
البته توجه به این نکته ضروری است که تعداد سهام موجود در پرتفوی سرمایه‌گذاری به دوره‌ها و شرایط بازار بستگی دارد و با توجه به انتظارات تورمی و یا رکود و تورم حاکم بر اقتصاد می‌تواند تغییر کند. به طور مثال برخی معتقدند که انتخاب سهام از صنایع مختلف ریسک سرمایه گذاری را کاهش می‌دهد یا به طور مثال یک سبد سرمایه‌گذاری باید شامل سهم‌های کوچک و بزرگ به لحاظ ارزش بازار باشد تا پورتفوی سرمایه گذاری به تعادل برسد. حال آنکه صرفاً انتخاب سهام و چینش پورتفوی براساس ارزش بازار نمی‌تواند حرفه‌ای باشد، بلکه ضروری است که در شرایط مختلف بازار، عوامل بنیادی مانند درآمد، حاشیه سود، ارزش ذاتی، طرح های توسعه و … شرکت موردنظر در نظر گرفته شود.
دارایی های مناسب دوران رکود اقتصادی
برای افرادی که قدرت تحمل ریسک کمی دارند، استفاده از اوراق با درآمد ثابت جهت تنوع بخشی و کاهش ریسک پورتفوی توصیه می شود؛ اوراق با درآمد ثابتی همچون اسناد خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و … می‌تواند برای افراد ریسک‌گریز در شرایط رکودی و یا در شرایط به حداقل رسیدن انتظارات تورمی در جامعه، مفید بوده و به پرتفوی سرمایه‌گذاری افراد تنوع بدهد. این نوع اوراق معمولاً به اندازه سود سپرده‌های بانکی بازدهی خلق می‌کنند.
طلا؛ دارایی امن و سودآور در طول تاریخ
علاوه بر سهام و دارایی‌های دیگر در بازارهای مالی مختلف، سرمایه‌گذاران می‌توانند برای تنوع‌بخشی و کاهش ریسک سبد سرمایه گذاری از طلا نیز استفاده کنند؛ طلا در ایران به قیمت دلار و اونس جهانی وابسته بوده و خرید و سرمایه‌گذاری به موقع در آن مستلزم داشتن یک تحلیل درست از نرخ دلار و طلای جهانی است. ضمن آنکه اکنون گزینه‌های موجود برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا متعدد است و به دو بخش انواع سرمایه گذاری فیزیکی و انواع سرمایه‌گذاری غیر فیزیکی همچون صندوق‌های سرمایه گذاری در طلا، معاملات آتی طلا و … تقسیم می‌شود.
