آشنایی با مفهوم پیش بینی سود و تعدیل سود در بازار سرمایه

مقدمه :

به باور تحلیلگران و اهالی بازار سرمایه ایران، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که هر فعال بورسی باید در اولویت قرار دهد، پیش‌ بینی سود شرکت‌هایی است که سهام آن‌ها در در بازار سرمایه پذیرفته شده‌است. با استناد به اطلاعات ارزشمندی که از پیش‌ بینی سود و تعدیل سود سهم‌های موجود در بازار سرمایه به دست می‌آید، سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سهام می‌توانند نمادهایی را که سود آتی آن‌ها رقم بالاتری پیش‌بینی شده‌است را برای خرید انتخاب کنند. بدین‌ترتیب بسیاری از تحلیلگران بورس بر این باورند که بررسی چشم انداز یک ساله سهام شرکت‌ها موجب افزایش سوددهی پورتفوی سرمایه‌گذاران می‌گردد. .
به طور کلی دو مفهوم پرکاربرد و مفید «پیش بینی و تعدیل سود» برای اهالی بازار سرمایه ایران اهمیت بسیار زیادی داشته و در اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی‌ فعالان بازار سرمایه بسیار تاثیرگذار است. پیش‌‌بینی سود همان‌طور که از اسم آن مشخص است، بیانگر چشم‌انداز سالانه آتی شرکت‌ها می‌باشد. تعدیل سود مثبت یا منفی نیز نشان دهنده تغییرات در سود پیش‌بینی شده است.

پیش بینی سود

همه افرادی که به قصد سرمایه‌گذاری به بورس ایران وارد می شوند، قصد حفظ یا افزایش ارزش سرمایه اولیه خود را از طریق کسب سود مورد نظر دارند. از این رو لازم است تا استراتژی معاملاتی خود را بر اساس پیش‌بینی‌ها و نتایج تحلیل‌های گوناگونی که در خصوص سهام شرکت‌ها در دسترس است، اتخاذ کرده و از این طریق، سهام شرکت‌ها را در موقعیت‌های مناسب خرید و فروش کنند.

به باور تحلیلگران، پیش‌ بینی سود نمای کلی و ارزشمندی از چشم‌انداز یک سال آینده شرکت ارائه می‌دهد. برای انجام بررسی‌های مورد نیاز و انتشار جزئیات پیش بینی سود هر نماد بورسی لازم است تا اطلاعات بودجه سال مالی آینده هر شرکت منتشر شود. اغلب شرکت‌های فعال در بازار سرمایه در ماه پایانی هر سال مالی، جزئیات بودجه سال آتی خود را به همراه مقدار پیش بینی شده سود هر سهم منتشر می‌کنند. برای فهم بهتر مطلب با هم یک مثال ساده را مرور می‌کنیم :

فرض کنید یک شرکت در اسفند سال 1400 پیش‌بینی می‌کند که در پایان سال مالی 1401 به هر یک از سهامداران خود به ازای هر سهم، ۲۰۰ تومان سود نقدی پرداخت خواهدکرد. سهامداران این شرکت این پیش‌ بینی سود را دارای اهمیت دانسته و به جزئیات آن توجه ویژه ای خواهندداشت. زیرا می‌توانند چشم‌انداز یک ساله شرکت مورد نظر را حداقل برای یک سال مالی آتی، مشخص کنند.

به‌ عبارت‌ دیگر و به طور دقیق‌تر EPS (سود هر سهم) پیش‌بینی شده توسط شرکت، توسط خود آن شرکت یا سایر تحلیلگران مستقل برای سال مالی آینده تخمین زده می‌شود. لازم به ذکر است که ارائه پیش‌ بینی سود شرکت‌ها فقط مختص ایران نیست. به‌عنوان نمونه تامسون رویترز از سال ۱۹۷۶ پیش بینی سودآوری بیش از ۴۰‌ هزار شرکت را انجام داده و ارائه می‌کند. در تهیه گزارشات مربوط به پیش بینی سود شرکت‌ها بیش از ۳۰ هزار تحلیلگر خبره از سه هزار شرکت همراهی می‌کنند.

گفتنی است که با استفاده از اطلاعاتی که در قالب بودجه در خصوص پیش‌ بینی سود و چشم انداز یک ساله سهام هر یک از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه منتشر می شوند، سایر تحلیلگران و خبرگان بازار سرمایه هم می توانند تحلیل و پیش‌بینی های خود را پیرامون سودآوری آتی شرکت ها ارائه کرده و به انجام معاملات با هدف حداکثرسازی سود و حداقل سازی زیان کمک کنند. البته لازم به ذکر است تمام پیش‌بینی‌هایی که شرکت های بورسی یا سایر تحلیلگران بازار سهام ارائه می دهند، احتمال دارد که به دلایلی دچار تغییرات مثبت یا منفی شوند. مساله ای که از آن به عنوان تعدیل سود یاد می شود.

البته بهتر است بدانید که بر اساس تصمیمی که سازمان بورس و اوراق بهادار در سال 1397 اتخاذ کرده است، تمام شرکت های فعال در بازار سرمایه ملزم به ارائه گزارش تفسیری مدیریت شده اند و به عبارتی دیگر نیازی به ارائه پیش‌ بینی سود سهام توسط شرکت‌ها نیست؛ بنابراین با وجود مزایا و معایب موجود این امر، انتشار چشم انداز یک ساله شرکت‌ های بورسی به شرکت‌های مشاوره سهام و یا تحلیلگران واگذار گردیده است. همچنین اخیراً برخی از شرکت‌های تحلیلگری سهام اقدام به انتشار پیش بینی سود شرکت‌ها توسط مجموعه‌ای از تحلیلگران کرده‌اند که می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه در جهت افزایش سودآوری پورتفوی آن‌ها قرار گیرد.

آشنایی با مفهوم تعدیل سود

همانطور که بالاتر نیز اشاره کردیم، نتایج پیش‌ بینی سود شرکت‌های فعال در بازار سرمایه همیشه ثابت نیست و به دلایل متعدد ممکن است میزان سود واقعی و محقق شده شرکت هایی که در بورس ایران پذیرفته شده اند، بیشتر یا کمتر از مبلغ پیش بینی شده یک ساله آن‌ها توسط شرکت باشد. به همین علت سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت های فعال در بازار سرمایه را موظف کرده تا به صورت مستمر و در بازه های زمانی منظم و تعیین شده، عملکرد خود را مجدداً ارزیابی کرده و بر همین اساس پیش بینی‌های خود از سود سهام شرکت ها را به روز کنند.
به طور دقیق‌تر به تغییر پیش‌ بینی سود سهام شرکت‌های بورسی، تعدیل سود گفته می‌شود. شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه موظفند که در دوره‌های سه ‌ماهه، عملکرد خود را مجدداً بررسی کرده و با مقایسه عملکرد واقعی خود با عملکرد پیش بینی شده در گزارش بودجه، پیش‌بینی جدید خود را از میزان سودآوری آتی شرکت براساس عملکرد واقعی به فعالان بازار سرمایه منعکس کنند. به عنوان مثال، شرکت الف سه ماه پس از شروع سال مالی جدید، بر اساس ارزیابی عملکرد واقعی خود، اعلام می‌دارد که سود هر سهم به جای 130 تومان، 150 تومان خواهد بود. به این ترتیب سهام شرکت دارای تعدیل مثبت خواهد بود. در نقطه مقابل ممکن است که اطلاعاتی مبنی بر غیر ممکن بودن تحقق سود 100 تومانی سهامی منتشر شود و پیش بینی جدید تحلیلگران، تحقق سود 80 تومانی را برای سهام امکان پذیر بدانند که به این تغییر در مبلغ پیش‌بینی شده سود تعدیل منفی گفته می شود.

مزایای پیش بینی سود و تعدیل سود

خرید و فروش سهام در بورس ایران، زمانی سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه را به سود می رساند که تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌های درستی از وضعیت سودآوری سهم‌های مورد نظر خود داشته باشند. بدین ترتیب بر اساس اطلاعاتی که توسط شرکت در خصوص بودجه و عملکرد هر یک از شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه منتشر می شوند، تحلیلگران بازار سرمایه نتیجه پیش‌بینی و تعدیل احتمالی سود شرکت ها را به فعالان بازار سرمایه و سهامداران ارائه می‌دهند تا آن‌ها در بهترین زمان ممکن سهام شرکت ها را خرید و فروش کنند. بنابراین پیش بینی سود و تعدیل مثبت یا منفی آن به حداکثرسازی سود و انجام معاملاتی موفق و سودآور در بازار سرمایه کمک می کند.