صورت‌های مالی؛ منبع حیاتی تجزیه و تحلیل شرکت‌ها در بورس

سرمایه‌گذاران همواره به دنبال تخصیص اصولی منابع مالی خود و کسب سود از بازارهای مالی در یک دوره مشخص هستند. فعالان بازارهای مالی با داشتن اشراف کامل به اطلاعات یک شرکت و یادگیری و بهره‌گیری از تحلیل بنیادی یا همان فاندامنتال در کنار سایر روش‌های تحلیل، می‌توانند شانس سودآور بودن تصمیمات اقتصادی خود را افزایش دهند.

صورت‌های مالی یکی از مهم‌ترین ابزارهای سنجش مالی

صورت‌های مالی، به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای سنجش مالی به حساب آمده و اطلاعات مهم و ارزشمندی از وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی یک شرکت را به ما ارائه می‌دهند. صورت‌های مالی معمولاً به صورت سالانه و هر سه ماه یک بار منتشر می‌شود و شامل اطلاعات مالی هر شرکت همچون درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، میزان نقدینگی، قدرت فروش و سودآوری می‌باشند. صورت‌های مالی 6 ماهه و سالانه حسابرسی شده و صورت‌های مالی 3 ماهه و 9 ماهه حسابرسی نشده هستند. سرمایه‌گذاران، اعطاکنندگان تسهیلات مالی، دولت و مؤسسات دولتی و مدیران شرکت‌ها از جمله مخاطبان اصلی صورت‌های مالی هستند.

اجزای صورت‌‌های مالی

صورت‌های مالی اساسی عبارتند از: ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع. ضمن آنکه یادداشت‌های توضیحی هرکدام از این صورت‌های مالی نیز ارزشمند و کاربردی هستند.

ترازنامه:

هدف از انتشار ترازنامه، به عنوان یکی از صورت‌های مالی اساسی، آن است که وضعیت مالی شرکت (وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه و حقوق صاحبان سهام) را در یک زمان مشخص به افراد ارائه دهند.

صورت سود و زیان:

هدف از انتشار صورت سود و زیان ارائه اطلاعاتی در خصوص عملکرد مالی شرکت طی یک دوره زمانی مشخص است. درآمدها، هزینه‌ها و انواع سود یا زیان شرکت در طی یک دوره زمانی در صورت سود و زیان به نمایش درآمده‌است. این صورت مالی با ارائه اطلاعاتی در خصوص توانایی سازمان در ایجاد سود طی دوره زمانی مشخص، در اتخاذ تصمیمات آگاهانه و پربازده در بازارهای مالی کمک‌کننده خواهد بود.

صورت سود و زیان جامع:

هدف از انتشار صورت سود و زیان جامع، نمایش تغییرات افزایشی یا کاهشی ناشی از درآمدها یا هزینه‌ها اعم از تحقق یافته یا نیافته در طی دوره مالی مشخص شده می‌باشد.

صورت جریان وجوه نقد:

هدف از انتشار صورت جریان وجوه نقد، نمایش خلاصه جریانات نقدی شرکت در طول دوره زمانی مشخص‌شده می‌باشد که با استناد به آن می‌توان از میزان ارزندگی سرمایه‌گذاری انجام شده اطمینان یافت.

صورت‌های مالی تلفیقی:

اغلب شرکت‌های بزرگ بورسی، چند شرکت زیر مجموعه نیز دارند. شرکت اصلی و همه زیرمجموعه‌هایش ملزم به انتشار صورت‌های مالی خود در بازه زمانی تعیین شده هستند. در صورت‌های مالی تلفیقی، گزارشی از فعالیت و عملیات مالی شرکت اصلی و همه زیرمجموعه هایش انتشار می‌یابد.

اهمیت صورت‌های مالی:

از آنجا که صورت‌های مالی نقشی کلیدی در شکار فرصت‌های ناب سرمایه‌گذاری، شناسایی ریسک، شناسایی نقاط قوت و ضعف شرکت، ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، آگاهی از میزان سودآوری و پیش‌بینی سودآوری و جریان نقد آتی شرکت‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی داشته و بیانگر شفافیت اطلاعات مالی شرکت‌هاست، تحلیلگران بنیادی صورت‌های مالی را منبع حیاتی و ابزار کلیدی تجزیه و تحلیل مالی به حساب می‌آورند. بدین ترتیب با مقایسه‌ی عملکرد مالی شرکت‌ها و بررسی این صورت‌های مالی، می‌توان تصمیم‌های ارزنده و سودآوری جهت سرمایه‌گذاری اتخاذ کرده و از ریسک سرمایه‌گذاری خود کاست.

نحوه دسترسی به صورت های مالی شرکت‌ها:

شرکت‌ها هر سه ماه یکبار صورت‌های مالی خود را در سایت کدال (www.codal.ir) بارگذاری می‌کنند. این صورت‌های مالی شامل صورت‌های مالی 3 ماهه، 6 ماهه (حسابرسی شده)، 9 ماهه و 12 ماهه (حسابرسی شده) می‌باشند.
شرکت های فرابورسی، الزامی به انتشار صورت های مالی خود هر سه ماه یکبار ندارند. به عبارتی این شرکت‌ها می‌توانند صورت‌های مالی خود را هر 6 ماه یکبار روی کدال منتشر کنند. اما به صورت کلی انتشار یک صورت مالی در سال برای هر شرکت الزامی است.

نگاهی به چگونگی استفاده از صورت‌های مالی:

صورت‌های مالی پایه تجزیه و تحلیل مالی هر شرکت و اساس تحلیل بنیادی است. بررسی درست و آگاهانه اطلاعات صورت‌های مالی، نقشی کلیدی در مدیریت پورتفو، تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری و اتخاذ تصمیمات سودآور و موفقیت مالی دارد.

برای تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی، لازم است تا اطلاعات مهم و تاثیرگذار را از دل گزارشات مالی شرکت استخراج کنیم. به طور مثال با مقایسه نموداری فاکتورهای ارزشمند صورت‌های مالی و فاکتورهای سنجش عملکرد شرکت همچون روند حاشیه سود، درآمدها، نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) و … طی دوره‌های زمانی گوناگون و یا متوالی، می‌توان به یک دید کلی راجع به پتانسیل‌ها و نقاط ضعف و قوت شرکت رسیده و تصمیمات ارزنده و بهتری در جهت سرمایه‌گذاری اتخاذ کرد. چنین مقایسه‌هایی با شرکت‌های رقیب و هم‌گروه نیز می‌تواند انجام شود. این کار نتایج مهم و پرباری در جهت تشکیل یک پورتفوی سودآور برای سرمایه‌گذار به همراه دارد.

تحلیل بنیادی؛ ابزار شناخت و کشف ارزش واقعی سهام:

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه همواره یکی از راه‌های حفظ ارزش یا افزایش سرمایه اولیه در مقابل تورم بوده‌است. اما بدیهی است که سرمایه‌گذاری بدون آموزش ابزارهای تحلیل و رعایت اصول سرمایه‌گذاری ممکن است موجب زیان فعالان بازارهای مالی گردد. بدین‌جهت همواره دغدغه سرمایه‌گذاران این بوده‌است که چگونه در بورس، با شناسایی سهام خوب و سودآور، بازدهی قابل قبول کسب کنند.

تحلیل بنیادی و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی با کشف قیمت واقعی سهام و مقایسه آن با قیمت فعلی، سرمایه‌گذاران را به سمت ایجاد یک پورتفوی مطمعن و سودآور سوق می‌دهد. به عبارتی با این مقایسه می‌توان به این نکته پی برد که آیا سهام موردنظر پتانسیل رشد دارد یا صرفاً قیمت فعلی آن کاذب بوده و دارای حباب است؟

لازم به ذکر است که علاوه بر صورت‌های مالی، در تحلیل بنیادی برای یک بررسی جامع به منابع دیگری نیز نیاز است. بررسی کلی اقتصاد کشور و عوامل کلیدی آن مانند تورم، رکود، فاکتورهای ارزندگی بورس در شرایط و زمان موردنظر و…، تحیل صنعت و جایگاه صنعت در اقتصاد کشور و بررسی کلی وضعیت شرکت در تحلیل بنیادی نقشی جدی دارند. در این بین بهتر است که به منابعی همچون سایت‌های خبری معتبر، منابع آماری مطمعن، صورت‌های مالی شرکت‌های رقیب یا بالادستی و پایین دستی، تحلیل سایر تحلیلگران خبره از شرکت مورد نظر و مصاحبه مدیران آن شرکت و … نیز توجه نمود.